2010-04 Erik Buys

Kurt Cobain: een betreurde clown

3 april 1994. Pasen. Feest van opstanding en ontluikende bloemen.

Twee dagen later stapt Kurt Cobain, zanger en gitarist van de rockgroep Nirvana, uit het leven. Amper 27 lentes jong. Uit een afscheidsbrief blijkt zijn onvermogen om de adoratie van een joelende menigte te koesteren. Daarbij benijdt hij een collega-zanger als wijlen Freddie Mercury, die daar wel van scheen te genieten.

Cobain moet al vroeg ondervonden hebben dat – naar het woord van Shakespeare – 'de wereld een podium is' waarop mensen gedwongen worden om een bepaalde rol te spelen. Daarbij dicteert de massa wat hoort en niet hoort en daardoor raken zelfs kritische mensen in schijnheilig handelen gevangen. Cobain toont een grondige afkeer daarvan. In rock-'n-roll ventileert hij zijn frustraties.

Zijn groep heet niet toevallig Nirvana. Ze vormt de muzikale plek waar hij zich bevrijdt van allerlei conditioneringen. "Punk rock means freedom." Rock-'n-roll ontketent ondergrondse verlangens. "If it's illegal to rock and roll, throw my ass in jail!", nog een typische uitspraak van deze voortrekker van de zogenaamde grunge.

"The duty of youth is to challenge corruption." Inderdaad probeert Cobain het protest te vertolken tegen de gemakkelijke manipulatie van jonge geesten. Smalend trotseert hij de mechanismen van de entertainmentbusiness in de hit Smells like teen spirit, en zingt: "Here we are now, entertain us".

Ironisch genoeg worden Cobain en Nirvana hiermee zelf een speelbal van de muziekindustrie. "We're so trendy we can't even escape ourselves", merkt Kurt op, en er schuilt iets wanhopigs in deze uitlating. Bitser klinkt: "I'd rather be hated for who I am, than loved for who I am not." Ronduit onheilspellend: "Rather be dead than cool." Aldus geschiedt.

Het systeem waartegen Kurt Cobain in opstand komt, maakt van hem iemand met amusementswaarde. De kriticus en wildebras krijgt het paradoxale statuut van ongevaarlijke clown. De clown kan alleen hypocrisie ontmaskeren door zelf toneel te spelen. Zo wordt de verkondiger van waarheid, die 'dolle mens' van Nietzsche, uiteindelijk toch niet geloofd. Kurt Cobain wou geen acteur van de showbizz zijn… Geen tragische held die het leven leidt waarvan we heimelijk dromen.

Wanneer mag hij mens worden?

Erik Buys