Heeft de Egyptische revolutie iets om het lijf?

Wij schrijven 30 juni 2011. Ruim een week een geleden zijn we de zomer in gegaan, een seizoen dat onverbiddellijk volgt op het eerste veelbelovende groen, de Arabische primavera, waarvan we nu al kunnen zeggen dat het een moeilijk en grimmig verhaal aan het worden is met een onvoorspelbare afloop. Menig columnist – ik noem hier Sylvain Ephimenco van dagblad Trouw – heeft de afgelopen maanden met zorgelijke en sceptische ogen naar de ontwikkelingen in Noord-Afrika en Klein-Azië gekeken.

Op de site van Imitatio is een bijdrage van Mark Anspach over dit zeer actuele onderwerp verschenen. Anspach eindigt zijn schrijven met de zin: “Niemand wil als eerste beweren dat de Egyptische revolutie niets om het lijf heeft.” Hij zinspeelt hierbij op de kleren van de keizer, het sprookje van Hans Christian Andersen dat al wel vaker zijn diensten heeft bewezen in het illustreren van mimetische fenomenen.

De teneur van Anspachs bijdrage is dat er in de Arabische lente weinig nieuws is onder de zon. De unanimiteit zamelt zich op tegen de dictators, heersers die op dezelfde manier gefaald hebben als in een ver en minder ver verleden sacrale koningen konden falen. Met alle moderne techniek van Twitter tot en met iPhone-foto’s lijkt het misschien allemaal iets nieuws, een event om over te gaan jubelen, maar alles volgt de volledig bekende de patronen zoals James Frazer die al in zijn The Golden Bough opgetekend had. In het verlengde daarvan verwijst Anspach ook naar Simon Simonses Kings of Disaster, een recente antropologische veldstudie naar het koningschap zoals dat voorkwam aan het eind van de 20ste eeuw in zuid-oost Soedan.

Antropologische studies wijzen steeds uit dat de koning, naast zijn rol van machthebber, ook een rol te vervullen heeft als gijzelaar en uiteindelijk als zondebok van zijn volk in tijden van tegenslag. Dit is ook wat er met de Arabische leiders gebeurt. Nu Moebarak verdwenen is, nu het brandpunt van de gemeenschappelijke verontwaardiging het toneel heeft verlaten, kunnen Egyptenaren ook het gevoel krijgen dat hen daarbij iets ontroofd is. Ja, en dan? Hoe nu verder zonder zondebok? Of dienen nieuwe zich al aan?

Klik hier voor de volledige tekst van Anspachs bijdrage.