Kringbijeenkomst 28 november: Familieconflicten in Genesis

Michael Elias over Familieconflicten in Genesis

Over het eerste boek van de joodse en christelijke bijbel zijn bibliotheken volgeschreven en er is in de geschiedenis eindeloos gediscussieerd over vragen als: hoe kan de wereld in zeven dagen zijn geschapen, waar zou de tuin van Eden gelegen kunnen hebben, hoe hoog was de toren van Babel, wat voor figuur was Abraham?

Een vraag die René Girard vaak bezighield luidt: in welk opzicht zijn de verhalen in Genesis te vergelijken met mythen uit de oudheid? Kan de mimetische theorie daar vanuit het zondebokmechanisme licht op werpen? Rabbijn Jonathan Sacks sluit zich aan bij deze vraagstelling, die hij uitwerkt in commentaren bij het eerste boek van de Tora. Daarbij gaat hij nauwgezet in op de verhaallijn in Genesis die de ontwikkeling van familieverhoudingen schetst, met vragen als: kunnen wij ons inleven in de hoofdpersonen? Hoe worden ze gepresenteerd? Welke motieven zijn er te onderkennen?

De moord van Kain op Abel, de gevoelens van jaloezie tussen Sara en Hagar, de rivaliteit tussen de halfbroers Ismaël en Isaak, tussen de tweeling Jakob en Esau, tussen Lea en Rachel, Jozef en zijn broers lopen uit op een vredig slot, met de zegen van Jakob aan Efraim en Manasse - waarna de grootfamilie in Exodus een volk kan worden.